رابط کاربری (User Interface) : (به اختصار UI) فضایی است که تعامل بین انسان و ماشین در آن رخ می‌دهد. واسط کاربری، بخش دیدنی و قابل لمس یک ابزار است که کاربر مستقیماً با آن سر و کار دارد. این اصطلاح را میانای کاربری، میانجی کاربری و رابط کاربری هم ترجمه کرده‌اند. در فرهنگ رایانه، رابط کاربر عبارت است از تمام مجاری اطلاعاتی (Information Channels) که امکان ارتباط (Communication) بین کاربر و رایانه را فراهم می‌کنند. یک واسط کاربر ابتدایی، معمولاً از منوها، پنجره‌ها، صفحه‌کلید و ماوس تشکیل شده است. به علاوه، صداهایی هم که رایانه آنها را تولید می‌کند، جزئی از واسط کاربر محسوب می‌شوند. معنی رابط کاربری بر خلاف تصور رایج در بین عموم یعنی تمرکز بر آن چیزهایی که کاربر به آن نیاز دارد و بتواند نیازهای خود را به سادگی و قابل فهم که با چندین شی (Element) برطرف کند. معنی و مفهوم درست و کامل رابط کاربری زیبایی و رنگ آمیزی یک محصول نیست، بلکه سادگی و قابل فهم بودن محصول برای عموم کاربران معنی و مفهوم یک رابط کاربری خوب را نشان می‌دهد. زیبایی و رنگ آمیزی منحصر بفرد محصول یکی از ویژگی‌های مهم برای یک رابط کاربری خوب است.
واسط کاربری گرافیکی (Graphical User Interface) یا به اختصار GUI ، نوعی واسط کاربری است که به کاربران اجازه می‌دهد از طریق نمادهای گرافیکی و نشانگرهای بصری با دستگاه‌های الکترونیک به تعامل و برقراری ارتباط بپردازند. همانطور که می‌دانید قبل از ارائه اولین رابط کاربری گرافیکی رابط‌های کاربری به صورت متنی ساخته شده بودند، یعنی کاربر فقط می‌توانست از متن برای ارتباط برقرار کردن با کامپیوتر استفاده کند. مانند رابط کاربری خط فرمان در گنو/لینوکس که فقط با متن کار می‌کند و هیچ عنصر گرافیکی در آن وجود ندارد. امروزه تمام رابط‌های کاربری به صورت گرافیکی ساخته می‌شوند. (به جای متن از عناصر گرافیکی در این نوع از رابط‌های کاربری استفاده می‌شود). رایج‌ترین اجزایی که در GUI ها وجود دارند عبارتست از: پنجره‌ها (Window)، آیکن‌ها (Icon)، منوها (Menu) و نشانگر (پوینتر یا Pointer). این چهار المان به اختصار با عنوان WIMP شناخته می‌شوند. در چنین قالبی از یک ابزار اشاره‌گر مانند ماوس به عنوان دستگاه ورودی استفاده می‌شود. با گسترش مفهوم واسط کاربری گرافیکی به دستگاه‌های لمسی گونه‌ی دیگری از GUI ها با قالبی موسوم به Post-WIMP شکل گرفتند که امکان تعامل چندانگشتی با صفحه نمایش و انجام حرکاتی نظیر چند لمسی (Pinch)، چرخش (Rotate) و … با کمک آن میسر شد (نمونه‌ی رایج این واسط‌های کاربری را در دستگاه‌های لمسی مجهز به سیستم عامل Android و iOS مشاهده می‌کنید).
محیط دسکتاپ (DE) یا میزکار یک بسته نرم‌افزاری است که می‌تواند یک محیط گرافیکی برای اجرای برنامه‌های کاربردی فراهم کند یا به عبارتی یک پوسته گرافیکی برای سیستم عامل ایجاد می‌کند. محیط دسکتاپ به کاربر کمک می کنند تا به راحتی فایل های خود را طبقه‌بندی و ویرایش کند. یک محیط دسکتاپ معمولا شامل آیکن‌ها، پنجره‌ها، نوار ابزارها، پوشه‌ها، تصاویر پس‌زمینه و ابزارک‌های رایانه‌ای است.
K Desktop Environment (KDE) و GNOME دو نمونه از دسکتاپ های متداول هستند.
KDE یکی از میزکار یا همان دسکتاپ‌های لینوکسی است که علاقه‌مندان زیادی دارد. (KDE) در سال 1996 توسط ماتیاس اِتریش توسط qt tool-kit توسعه داده شد و در ابتدا با مشکلات فراوانی روبه‌رو گردید. در ابتدا ظاهر بسیار زیبای این دسکتاپ نظر کاربران زیادی را به سمت خود جلب کرد اما پس از کار و تست آن متوجه عملکرد ضعیف و غیر منطبق این دسکتاپ با بسیاری از نرم افزارهای داخل لینوکس شدند و خیلی زود به گنوم برگشتند. اما KDE و بنیان‌گذار آن دست از کار نکشیده و به ادامه توسعه آن پرداختند و آن را به یکی از برترین محیطهای میزکار بدل کردند. امروزه از KDE در اندروید و حتی ویندوز هم استفاده می‌شود و می‌توانید با نصب آن از محیط یکپارچه آن بهره ببرید.اولین رابط گرافیکی لینوکسی بود که طراحی شد. اما مشکل اصلی این رابط گرافیکی وابستگی آن به ابزارهای Ot یا Ot toolkit بود که این مجموعه تحت حمایت قانون GPL نبود و طبیعتا در جامعه Open Source این یک مشکل به حساب می آمد. تجربه نشان داده است که اکثر افرادی که از رابط گرافیکی KDE برای شروع استفاده از لینوکس استفاده می کنند کمی از آن دلسرد می‌شوند، ذات پیچیده و بعضا مبهمی که رابط گرافیکی KDE برای افراد مبتدی ارائه می کند ممکن است افراد تازه کار را از کار کردن با لینوکس زده کند.
GNOME محبوب‌ترین محیط دسکتاپ در میان کاربران به شمار می آید که در سال1999 اولین نسخه آن منتشر شد. از ویژگی‌های این محیط می‌توان به متن‌باز، رایگان و ساده بودن اشاره کرد. با این وجود این محیط یکی از قدرتمندترین محیطهای دسکتاپ لینوکس است. کار با این محیط بسیار ساده است و همین دلیل باعث می‌شود کاربران مبتدی بتوانند با آن کار کنند. در این محیط از گزینه‌ای به عنوان «activities» استفاده می‌شود. این گزینه دسترسی راحت کاربران به برخی از ابزارهای لازم را فراهم می‌کند. همچنین با استفاده از این گزینه می‌توانید از یک ابزار جستجو بهره بگیرید. مجموعه GNOME 2.x به صورت پیش فرض در انواع نسخه‌های لینوکس همچون Fedora, Debian و سایر نسخه‌ها استفاده می‌شود. این محیط، یک محیط دسکتاپ ساده و نسبتا سبک است. GNOME3 آخرین نسخه پایدار از این محیط است. محیط دسکتاپ Gnome بر روی اکثر لینوکس ها قابل نصب بوده و برخی از توزیع‌های شاخه یونیکس BSD را نیز پشتیبانی می‌کند. گنوم 40 زبان مختلف را از جمله فارسی پشتیبانی کرده و اولین شرکتی که آن را به طور رسمی به عنوان محیط دسکتاپ خود معرفی کرد، شرکت ردهت بود. در محیط دبیان به طور پیش فرض محیط گنوم نصب می‌گردد و سازگاری بالایی با سیستم عامل دبیان دارد.
واسط کاربر متن بنیان (Text-based user interface) نوعی واسط کاربری در سیستم عامل‌های رایانه گفته می‌شود که از متن‌ها، نمادها و رنگ‌های موجود در محیط‌هایی که حالت متنی دارد مانند ترمینال رایانه، شبیه‌ساز ترمینال و کنسول سیستم برای ارائه یک واسط کاربری برای تعامل انسان و رایانه استفاده می‌کند.
واسط خط فرمان (CLI)، نوعی واسط است که به کاربران اجازه می‌دهد از طریق وارد کردن دستورات متنی پی در پی با یک نرم‌افزار رایانه‌ای ارتباط برقرار کنند. مدت‌ها پیش در سال‌های 1960 تا حدود 1990، زمانی که هنوز واسط‌های کاربری گرافیکی تا به این حد رشد نکرده بودند استفاده از واسط خط فرمان برای ارتباط با نرم افزارها به شدت رایج بود. MS-DOS را می‌توان از مشهورترین سیستم عامل‌های رایانه‌های شخصی به شمار آورد که در آن کاربر از طریق خط فرمان با سیستم عامل ارتباط برقرار می‌کرد. امروزه نیز واسط خط فرمان از محبوبیت ویژه‌ای در میان متخصصین و کاربران حرفه‌ای رایانه برخوردار است چرا که قابلیت‌ها و امکاناتی که از طریق این واسط‌ها در اختیار کاربر قرار می‌گیرد قدرتمندتر و دقیق‌تر می‌باشد. از سوی دیگر استفاده از CLI ها چندان برای کاربران معمولی و مبتدی رایانه خوشایند نیست، در نتیجه اغلب کاربران ترجیح می‌دهند از واسط‌های کاربری گرافیکی برای ارتباط با نرم افزارها و برآورده‌کردن نیاز خود در سیستم عامل‌ها استفاده کنند.