013 Fawcett JB - Naatsilanéi - Text.txt

{Number = 013}
{Type = Text}
{Title = Naatsilanéi}
{Author = Tseexwáa / J.B. Fawcett}
{Clan = Wooshkeetaan; Tʼaḵdeintaan yádi}
{Source = D&D 1987:122–137}
{Transcriber = Ḵeixwnéi / Nora Marks Dauenhauer}
{Orthography = RP}
{Dialect = Northern – Coastal – Juneau}
{Page = 122}
1	Yá sh kalneek:
2	yéi duwasáakw yá ḵáa, Naatsilanéi.
3	Du káani yán teen áwé daak uwaḵúx̱
4	Taan tʼiká.
5	Chʼa anax̱ Lawáak deikéenáx̱ áwu á
6	hasdu aaní.
7	Aadáx̱ áwé daak has uwaḵúx̱ aadé.
8	Á áwé
9	a shóot yan has uwaḵúx̱,
10	hasdu káani.
11	Wáa sákwshé yú aan yéi s jeewanei?
12	A shayinkáxʼ áwé yéi yatee; chʼas yóo deikéex̱ yaa naḵúx̱u áwé,
13	“haandé ax̱ shóode, ax̱ káani yán!”
14	yóo áyú x̱ʼayaḵá.
15	Ḵudzitee yú ḵáa du x̱ʼéitx̱ áyá kadunéek.
16	Ách áwé wtusikóo.
17	Yá uháan haa léelkʼu hás áwé.
18	Yéi áyú s tuwasáakw Tsaagweidix̱ aa sitee.
19	Naatsilanéi yóo duwasáakw wé ḵáa ḵu.aa,
20	wé tléixʼ aa.
21	Ḵúnáx̱ tlél aadé nax̱wdzigeedi yé koostí.
22	“Wáa sáyá x̱at gux̱atée?”
{Page = 124}
23	Yá ti áwé du tóowu á.
24	Hel awuskú
25	xʼoon sá wux̱eeyí áxʼ.
26	Du éet x̱ʼawduwatán.
27	Ḵashde naaléi ásiwégé aag̱áa a káa yéi yateeyi yé wé xʼáatʼ.
28	“Wáa sáyá eewanei?”
29	A yát awdlig̱én.
30	Yées ḵáa áwé,
31	yées ḵáa.
32	“Ha ax̱ shóotx̱ áwé yan has uwaḵúx̱.”
33	“Ha has tulatín x̱á.
34	Wé diginaawú á
35	anax̱ yan has uwaḵúx̱u yé.
36	Chʼa tliyéi g̱anú xʼwán,
37	tliyéi g̱anú.”
38	Tlél yei wuyáatʼi áwé.
39	Tsu uwax̱ée ásgé.
40	Aagáa áwé,
41	ash x̱ánt uwagút.
42	“Haagú!
43	Haagú!
44	Yá át tóode nagú!
45	Yá át tóode nagú!”
46	Daaxʼoondahéen yóo a kaanáx̱ ayakaawatée yú teet kaanáx̱.
47	Wé ḵáach ḵu.a,
48	daaxʼoon aa,
49	yáaxʼ áwé tsá a tóode ash kawanáa.
50	At yoowú áwé.
51	Aatlein áyú.
52	Tlél awuskú.
53	“Tlél ḵúx̱ teedatánjiḵ haandé xʼwán.
54	Tle yóo yan tután.
55	Áwu á lʼéiw.”
56	Chʼa a katʼóodi kaháa áwé áa ḵux̱ tuwdishát.
57	“A tóonáx̱ daak gú.
58	Áwé, i een kax̱anéek.
59	Náa, yáatʼát i jeexʼ.
60	Tlél haandé ḵux̱ teedatánjiḵ xʼwán.
{Page = 126}
61	I jeexʼ yáatʼaa.”
62	A jeet aawatée wéitʼát.
63	Tléil aadóoch sá wuskú.
64	Wududzikóo ḵu.aa
65	daat daax̱ sá sateeyí.
66	“A tóonáx̱ áyá x̱áax̱ x̱ʼakg̱eetáan,
67	a tóonáx̱.”
68	Tlél yei wuyáatʼi áwé.
69	Wáa sáyá yan kawlihásh; tóo ayanook.
70	Áa ash shukaawajáa aadé ag̱ux̱sanei yé.
71	Neilnáx̱ áwé alshát,
72	neilnáx̱.
73	Aag̱áa áwé a tóodáx̱ tóot awliyísh.
74	A tóonáx̱ áwé át x̱ʼeiwatán wé ash jeet aawatiyi át.
75	“De yáadu x̱át,”
76	yóo áyú ayawsiḵaa.
77	“Ha iduwatéen.
78	Gu.aax̱ xʼwán!
79	Yéi aa kg̱isatéen.
80	Daa sá i tuwaag̱áa yatee
81	gag̱eeséix̱.”
82	Wé át tóonáx̱
83	yóo áwé yoo x̱ʼayatánk.
84	Tlél yei wuyáatʼi áwé
85	du x̱ánde yaa yanagwéin wé yaakw.
86	Du x̱ánde yaa yanagwéin.
87	“Daat ḵu.oo sáyú?”
88	Hél awuskú.
89	Lingít áyú
90	chʼa aan ḵwá tlél awuskú.
91	Chʼa kʼát kadu.aaḵw.
92	“Wáa sáyá eewanei?”
93	“Ha wéidáx̱ áyá yan x̱at yawduwax̱áa.”
94	Hél áyu akooneek aan.
95	“Wéitx̱ áwé yan x̱at yawduwax̱áa.”
96	Tlél has awuskú.
97	Du shát ḵudzitee,
98	du shát.
99	Chʼáakw aadé at téeyi yé; dáx̱náx̱ áwé yatee du shát.
100	Hél has awuskú.
101	“Wáa sáyá?”
{Page = 128}
102	has anawóosʼch; has g̱ax̱satée nooch.
103	“Tlél wutusakú.
104	Du een áwé daak jiwsitán wé xʼáatʼ kaadáx̱.
105	Hél du káx̱ kuwtooshee.”
106	Yóo áwé s akanéek wé sdu káani.
107	Hél yei wuyáatʼi áyá,
108	ash x̱ánt uwagút wé ḵáa.
109	“Haagu.
110	Iyatéen gé héitʼát?”
111	Daa sákwshíyúgí, yóo?
112	“I atx̱aayí áhé.
113	I atx̱aayí áhé.
114	Héidu á.”
115	Du eeg̱áa áyú woosoo.
116	Du eeg̱áa woosoo.
117	Wé át kawdliyeeji át.
118	Ldakát ḵáach áwé wsikóo.
119	Ḵín yóo duwasáagu át.
120	Lingít áwé.
121	Lingít.
122	Aag̱áa áwé,
123	“Wéidu i atx̱aayí”
124	áa shukdujeisʼ.
125	“Héidu i hídi.
126	Aadé kg̱eegóot.
127	Tléil a x̱ʼawoolnáx̱ áx̱ eegoodíḵ xʼwán.
128	Tliyaánáx̱ áwu i shát.
129	Wé tléixʼ aa,
130	aadé shugax̱dugóot.”
131	Yóo áwé ash daayaḵá.
132	Wáa nanéi sáwé át ḵoowaháa,
133	ḵúx̱de
134	yóo wdaneiyí wé taat.
135	Taat yeen
136	ḵeix̱ʼéide ḵuwuhaayí áwé,
137	“Háakw déi,”
138	yóo ash yawsiḵaa.
139	Tlax̱ tlél áwé unalé
140	du x̱ʼusyeexʼ.
141	“Yáadu á,
142	Yáadu á.
143	Iyatéen ágé wéitʼát?
{Page = 130}
144	Aax̱ gasataan!
145	Anax̱ keix̱ latsaaḵ!
146	Awu i shát!”
147	Hél yei wuyáatʼi áwé.
148	A jeexʼ át uwashée.
149	“X̱át áyá,
150	X̱át áyá.”
151	“Wa.é k.wé? X̱át áyá”.
152	“Wáa sá eewanei?”
153	“Haa ax̱ shóotx̱ áyá yan has uwaḵúx̱ x̱á.”
154	Du jishagóoni
155	chʼu chʼáagutx̱ áwé ḵudzitee,
156	aan at dulyex̱ át,
157	du x̱útʼayi,
158	ḵa wé aan at layex̱ át.
159	Dáaḵnáx̱ áwé ash jeet yéi awsinéi
160	a gúkshináx̱,
161	yóotʼát aadé ash shukaawajayi yáx̱
162	dáaḵnáx̱
163	wé du aaní áa yéi yateeyi yé.
164	Du atx̱aayí yagéi
165	du eeg̱áa woosoowu át.
166	Atx̱ áwé áa yéi yatee.
167	Áxʼ áwé.
168	“Kʼé aadé anax̱dulg̱einí.”
169	Tléil has awuskú yá áa yéi yateeyi yé.
170	Aaa.
171	At natí,
172	alʼóoni áwé,
173	yaa s naḵúx̱.
174	“I een kakḵwanéek.”
175	Wé át áwé ash éet x̱ʼeiwatán wé du eeg̱áa woosoowu át.
176	“I een kakḵwanéek.
177	Yáade,
178	yáade s gug̱akóox̱.
179	Keijínináx̱ a yée s gug̱atée,
180	hás.”
181	Yóo áwé ash daayaḵá
182	“Keijínináx̱.”
183	Wé kéet
184	áxʼ áwé awliyéx̱.
185	Chʼa ldakát át áwé alyéix̱.
{Page = 132}
186	Tlél woosh x̱ʼayáx̱ koodulneek.
187	Loon awliyéx̱.
188	Laax̱ tsu awliyéx̱.
189	Woosh g̱unayáade át; daa sá yan wulihásh áwé alyéix̱.
190	Kéet yáx̱ áwé akaxáshx̱ tle.
191	Aadóoch sáyú kaawachʼáakʼw?
192	Wé du eeg̱áa woosoowu át ásiwégé?
193	Áwé wé x̱áay áwé tsá.
194	Ách áwé chʼu yá yakyee
195	kéet
196	a taayí ganaltáa wduteeyí
197	tle yóo x̱áay yáx̱ du.áx̱ji nuch a katáx̱ʼjayi.
198	Sure-x̱ sitee
199	yáatʼaa yá sh kalneek.
200	Hél chʼa koogéiyi sh kalneek áyá.
201	Haa saaxʼú ḵudzitee.
202	Hasdu tóonáx̱ ḵuwdziteeyi ku.oo shayadihéin.
203	Chʼu yá yakyeedé.
204	chʼu yá yakyeedé.
205	Hásch has akawsitíy
206	kéet.
207	Naatsilanéich áyú kawsitíy.
208	Wáa nanéi sáwé a kaax̱ ḵuwduwa.áx̱
209	“Wéidu á.
210	Wéidu á.”
211	Daa sá aag̱áa
212	yoo akuwaḵéik.
213	A yayeidí áwé ḵudzitee; yaakw yayeidí yáx̱ áwé yatee.
214	Aadi shukawduwajayi yáx̱
215	wé kéet.
216	A yayeidí
217	káx̱ áwé akunanáach.
218	“Yú át áwé ax̱ tuwáa sigóo,”
219	yóo áwé yanaḵéich.
220	Cháatl,
221	daa sá,
222	tsaa.
223	Ách áwé tsaa alijáaḵwchʼán kéet
224	yá yakyeedé.
225	Wáa nanéi sáwé át ḵoowaháa.
226	“Aaa.
{Page = 134}
227	De wéidu á,
228	wéidu á.”
229	Aag̱áa áwé át x̱ʼeiwatán
230	wé du jig̱ayéix̱ át,
231	“Yee gu.aa yáx̱ xʼwán.
232	Wé kíkʼi aa
233	ḵu.a xʼwán tlél wáa sá yoo ysaneigíḵ,
234	wé kíkʼi aa,”
235	yóo áwé yaawaḵaa.
236	Wáa nanée sáwé
237	a kaax̱ ḵuwduwa.áx̱, “Wéidu á.
238	Góok!
239	Góok! Ax̱ jig̱idagú!
240	Gu.aa yáx̱ xʼwán!
241	Wé kíkʼi aa ḵu.a xʼwán g̱aysaneix̱,”
242	yóo áwé yaawaḵaa.
243	Ash daadé kawdig̱aax̱
244	Yú xʼáatʼ káxʼ
245	du náḵ yaa yakwgaḵóox̱.
246	Ách áwé.
247	A yáx̱ áwé, hóochʼ wé yaakw.
248	Wóoshdáx̱ has awsig̱áat.
249	Kéet áwé.
250	Wé kíkʼi aa ḵu.a áwé yaakw kígi kát áwé s akawlixít.
251	Dáag̱i s ashoowahoo aan.
252	Dáag̱i s ashoowahoo.
253	Ash daadé kawdag̱aax̱ích áwé.
{Comment = Line 254 has ḵéet for kéet.}
254	Áwé wdudzikóo wé kéet a daasheeyí.
255	X̱ʼalitseen.
256	Yá haa niyaanax̱.á aa ḵwa wéináx̱ áwé kei shukawsixíx Tʼaaḵóonáx̱.
257	Chʼu shóogu a daasheeyí kéet.
258	“Yan wulihashi kéet”
259	yóo áwé shukdulx̱úx̱sʼ.
260	Aaa.
261	Ldakát ḵáach áyá wsikóo.
262	Ách áwé ḵuwa.áx̱ch,
263	wé át.
264	Kéet
265	ḵuwa.áxch.
{Page = 136}
266	Dáag̱i s g̱aḵeech wéitʼát.
267	Chʼu yeedátde
268	whale killer yóo duwasáakw dleit ḵáach ḵu.a.
269	Uháanch ḵu.a yéi tuwasáakw ḵunáx̱ wé tléixʼ aa.
270	Tlél áyú a goosh á.
271	Tlax̱ tlél du gooshí á.
272	Ḵúnáx̱ a sháade háni ásíyúgé?
273	Hú áwé ḵúnáx̱
274	xʼáan sʼaatíx̱ ḵaa x̱ooxʼ wusitee.
275	Hasdu saaxʼu...?
276	Tlax̱ ḵútx̱ yéi kaawayáatʼ yá sh kalneek.
277	Aaá. Tléil a tóo yéi haa wutee.
278	Yá haa shagóonxʼich ḵu.a yá kalanik noojín,
279	hasdu daakeitxʼíx̱ sateeyích.
280	Áyá chʼa a x̱oo aa áyá wtusikóo de.
281	Tlax̱ ḵútx̱ yéi kooyáatʼ
282	tlaagú áyá.
283	Deikeelunáak yóo áwé duwasáakw.
284	Lawáak tʼikáwu á
285	wé noow.
286	Wé deikée ḵu.a
287	wé xʼáatʼ áwé.
288	Deikéet satéen wé xʼáatʼ.
289	A káxʼ áwé yéi yan at kawdiyáa.