032 Nyman E - The First Wedded Year - Text.txt

Number = 032}
{Type = Text}
{Title = Yées Woosh Dasháay Daat Sh Kalneek / The First Wedded Year}
{Author = Seidayaa / Elizabeth Nyman}
{Clan = Yanyeidí; Ḵaach.ádi yádi}
{Source = Nyman & Leer 1993: 168–212}
{Translator =  Weihá / Jeff Leer}
{Orthography = RP}
{Dialect = Northern - Inland - Atlin}
{Page = 168}
1	Ha wé a káx̱ x̱at x̱ʼeewóosʼ, shóogunáx̱ / wé ax̱ x̱úx̱
2	du x̱áni yéi x̱at natée—
3	tlél atkʼátskʼu ax̱ jee yéi utí—
4	aag̱áa áwé yú g̱aatáa tlʼátgidáx̱
5	haandé haa kawduwaḵáa.
6	Yóotʼát, at jindaadoogú xátʼaa áwé yéi s aya.óo.
7	Yóode yáx̱ koowáatʼ, yéi,
8	yá at xáshti tle yóo a x̱ʼadaa kawdudliḵáa.
9	A tú áwé áa kawtudichák.
10	Héʼ, keitl shukáx̱ yaa nagút jáaji tín wé ax̱ x̱úx̱,
11	x̱át ḵu.a du ít.
12	Tíxʼ áwé aadé aksixát,
13	«Yáatʼát g̱alsháat,» yóo x̱at daayaḵá,
14	«igux̱daxwéitl.»
15	Naaléeyi yé áyá át wutuwa.át.
16	Héʼ, de yaa xina.át,
17	wé keitl tsú tle yax̱ has yawdlixwétl.
18	Tle yú aas áwé tle a daax̱ ashaawasʼóow tle yóo.
19	Tláakw áwé kát akawtuwa.ák, at gax̱wdzi.ée,
20	hú ḵu.a gán haandé yaa ayakanajél wé taat niyís.
21	Áa haa uwax̱ée.
22	Chʼa yeisú tsʼootaat áwé shawtudiḵée.
23	Jíʼ, wé dei yík áx̱ ḵuyawdudlitlʼít tle,
24	kashix̱ʼílʼk wé at jindaadoogú xátʼaa.
25	A tóoxʼ
26	ishagóogu aag̱áa tsá a káa yei kg̱eenóok,
27	ha l ishagóogu ḵu.a tlél aadé yang̱iyadlaag̱i yé.
28	Tle chʼa goodé sá kei shax̱ʼílʼch tle yóo,
29	át x̱ʼayaawaxʼóotʼi yé yáx̱ tle.
30	«A káa g̱anú,» yóo x̱at daayaḵá.
31	Chʼu tle chʼa xátʼaa yáx̱ áwé x̱waajée tle a ká...
32	chʼu tle yóode ax̱ yeedáx̱ kei wshix̱ʼílʼ,
33	dleit ká áwé át x̱a.áa.
34	Aax̱ x̱wadigoot, yax̱wsinaaḵ tsu.
35	Yeisú tsu a kát x̱wajikʼén.
36	Tle tsu yóode ax̱ een kei x̱ʼayawsixʼútʼ yeisú dei wanyáade yóode.
37	Héʼ wé keitl ḵu.a
{Page = 170}
38	chʼu tle ḵux̱dakʼóolʼin áwé yóo
39	has du een tle...
40	X̱át ḵu.a áwé tsu dleit kát x̱a.áa áwé.
41	Jée! chʼu tle déi du yoowú alshát ax̱ x̱úx̱ ḵu.a
42	at shooḵ.
43	«Kuna.aaḵw, i éede gux̱dashée,» yóo x̱at daayaḵá.
44	«Kʼe yindatáan déis kuna.aaḵw,» yóo x̱at daayaḵá.
45	Cha chʼa aag̱áa áwé tsá yá jáaji kináa áwé yú yindatáan.
46	Wé a daadzaas áwé tle yóo anax̱ yóo duwa.óo,
47	á áwé yáanáx̱ x̱alashát ḵa yáanáx̱.
48	Tlél yéi yeekawuyáatʼi áwé wé aandé yaa ntoo.ádi,
49	kóoḵ yáx̱ dag̱aatee wé goochxʼ.
50	Tle daat yáx̱ sá kshix̱ʼílʼk,
51	tle yú keitl yáanáx̱ daak shax̱ʼílʼch wé át.
52	X̱achu a x̱aawú ásíwé áx̱ yaa nalsháash
53	wé téixʼ tin x̱áwé yóo áx̱ ḵuyakaawahaa wé át.
54	Tlél tsu yeewuyáatʼ áwé aant wutuwa.át.
55	Déix̱ áa haa uwax̱ée,
56	daa sá a káa yan haa yawdudziḵáa ldakát át,
57	atx̱á áwé wtuwa.oo,
58	ḵúx̱de [yís].
59	Jée! dleit daak wusitán tsu!
60	Yú mailman x̱á—
61	airplane x̱á tlél ḵoostí,
62	ḵa tlél tsú anax̱ [aadé yaax̱ oog̱aag̱a.aadi yé]—
63	keitl xátʼayi tín áwé
64	wé mail át has aawatée yú Telegraph Creek-de,
65	naalée yóo kdunéek.
66	Á tle yá haa kagéi áwé kaawaháa wé mailman,
67	ḵúx̱de du een ḵux̱ wutudi.át.
68	A shukáx̱ yaa gagútch wáa yateeyi yéixʼ áwé wé dleit ḵáa,
69	x̱át ḵu.a has du ít áwé.
70	Xʼoon sákwshéiwé áx̱ haa uwax̱ée
71	wé Yatʼaayi Héen / át haa wdudzix̱útʼ,
72	truck-ch,
73	aax̱ áwé tsu wtuwa.aat.
74	Tle yóo
75	wé Dixie Lake, Dashdané Ayi yéi duwasáakw, a yaax̱ áa haa uwax̱ée.
76	Adax̱ áwé tsu tsʼootaat g̱unayéi wtuwa.át.
77	Kadiyíḵk wé yées dleit,
{Page = 172}
78	a shukáx̱ yaa has na.át.
79	Tle tsu áakʼw át déin, hítkʼ,
80	wé mailman hítkʼi át da.áa, tle tsu a yee haa uwax̱ée.
81	Gán yéi s adaaneiyí tʼéináx̱ áwé s du x̱ʼeis at x̱asa.ée.
82	A tóoxʼ at daná wé ḵáa.
83	Aag̱áa tlél tsu tléixʼ a daat át x̱wasakú at daná.
84	Has du x̱ʼeis yan at x̱wasi.ée,
85	at wutuwax̱áa.
86	Wé keitl x̱ʼéix̱ tsú has at wootee.
87	Áwé tsá yeisú tle wutuwax̱éixʼw.
88	Ḵushtuyáx̱ gíyú tsu wáa yateeyi yé sá áa x̱ateix̱í
89	tlél tsu a daadé tikx̱waneegín.
90	A siyeiḵ áwé chʼa yeisú tsʼootaat
91	has woo.aat.
92	Naalée át has ḵukaawatseix̱i yé
93	tle wooch dux̱einíxʼ ḵux̱ has wudi.át,
94	áyá s du x̱ʼus.eetí kaawatʼíxʼ tle.
95	A ítde áwé tle wé keitl áx̱ yaa na.át tle.
96	Kaaxwáashgé neil yantoodláaḵ,
97	haat kawtuwajél wé aag̱áa yan haa yawdudziḵayi át.
98	Adax̱ áwé yeisú tsu wé—
99	wé Tʼaaḵú yíde yeisú g̱unayéi wutuwa.át,
100	tle yaa haa naanalgásʼ áwé.
101	Héʼ, gúshé xʼoon xátʼaa sáwé—
102	áwé ax̱ chaan tlél át wugoodín,
103	tléixʼ xátʼaa áwé hú,
104	yá aan aa áwé wé haa at la.ádi, sʼísaa hít, sdoox,
105	daa sá, haa xʼóowu, haa atx̱aayí, keitl atx̱aayí—
106	shayadihéin wé xátʼaa.
107	Tlél ḵu.a unaaliyi yéix̱ too.aat,
108	a tóoxʼ wé ax̱ x̱úx̱ du húnx̱w
109	du yátxʼi shayadihéin,
110	yéi dax̱ has kudligéi.
111	á áwé yawdi.aa yaa ntoo.ádi.
112	Kaaxwáashgé wé
113	G̱at.áayit too.áat,
114	ḵusi.áatʼ tsú.
115	Ágí yées x̱at uwawát, x̱át ḵu.a tlél tsu gíwé daa sá
116	ax̱ kanax̱ utí.
117	Tsu wé áatʼ gushé, tlél x̱wasakú,
118	ḵa wé ax̱ x̱án aa, héʼ!
119	wooch keekxʼ áwé [yéi jitoonéi neech,]
120	gán ayaklax̱utʼdi neech,
121	x̱áach ḵu.a x̱axash neech yóo
{Page = 174}
122	Wáang̱aneen sáwé x̱át déis du keekxʼ yakax̱alx̱utʼdi neech.
123	Aldís káaxʼ áwé / wé át wutuwa.adi yé [áa yéi jiwtuwanei].
124	Tle yéi kei kdaḵóosht wé haa gáni ḵu.a.
125	Déix̱ áwé áa haa kg̱wax̱ée
126	chʼa aan áwé.
127	Héʼ, yeisú
128	Chookán Tlein tóo duwasáagu yé áa haa uwax̱ée,
129	jíʼ! xóon—
130	xóon tliyéi yéi wootee.
131	Áwé first time áwé x̱wasiteen—
132	shóogunáx̱ x̱wasiteen wé—
133	héʼ [dzískʼu doogú] áx̱ akawdudlisʼeeḵ,
134	á áwé has akahánt yóo,
135	jáaji iḵtaakdzaas yís ásíwé.
136	Has du jiyee ḵalashátch wé ax̱ aat yóo,
137	aksahánt.
138	Yan katooháan áwé yéi yaawaḵaa,
139	«Góok, Taakwkʼwátʼi,
140	hóochʼ, haa dleeyí tle shoowaxeex,
141	tle wé keitl tsú x̱á ḵa uháan, á áwé
142	alʼóon gag̱eegóot, wéit
143	i jáaji iḵtaaḵdzaas yís áwé,
144	tlél ulg̱íx̱ʼjaa wé úx̱ akasʼíḵx̱i jáaji iḵtaakdzaas,»
145	tle yéi s yaawaḵaa.
146	Tláakw áwé a yaax̱ yei kantusakéin wé du jáaji—
147	x̱át,
148	yei kanax̱sakéin.
149	Tle a iḵtáakdáx̱ kaḵasakéi áwé du jeet x̱wasitán
150	tle a iḵtáax̱ ayéeḵ tle.
151	A iḵtáax̱ yan aawayíḵ,
152	tle wé tléixʼ aa tsú de a yaax̱ kax̱wsikei
153	tle du jeet x̱wasitán.
154	Tle tsu chʼa a yáx̱ at xáshti úx̱ akasʼíḵx̱i áwé
155	tle wé a ya.áawu ḵa wé a ḵʼalukatlʼéeni
156	tle áa yéi wtuwa.oo tle.
157	«Yeisú tsʼootaat áwé gag̱eegóot,»
158	du éeshch yéi daayaḵá,
159	«I gu.aa yáx̱ xʼwán,
160	chʼu tle yéi a x̱ánt ayeelʼóoni tsá g̱iya.óon
161	Shichdzískʼu yáx̱ wé a :x̱ʼus.eetí [i tuwáa natéeni],
162	tle wé a yádi tsú xʼwán ún,
163	keitl x̱ʼeis / á ḵu.a,» yú.á.
164	Kawduwayélʼ, tle yá neil yáx̱ tlél tsu ḵoolkʼátlʼk,
165	áwé woogoot,
166	chʼa yeisú ḵee.á yéi yaa naneení.
167	Áwé chʼu tle yéi gíwé a x̱ánt awulʼóon,
{Page = 176}
168	tlél ulg̱íx̱ʼjaa wé jáaji x̱á,
169	wé wdixwaji at xáshti tín—
170	aadé dax̱ has at wuskóowu yé áwé tlákw.
171	Tle aawa.ún tle wé a yádi tsú aawa.ún.
172	Daa sáwé tsú ḵáa dzískʼw tsú [tle awsiteen],
173	chʼu tle tsu á tsú át akawli.ún tle.
174	Héʼ, anax̱ haat wudzixátʼ
175	A kígi—
176	tle awlixʼeesh kwshéiwé wé shichdzískʼw tle,
177	wóoshdáx̱ aawaxaash—
178	aag̱áa tsá yeisú a tóo at kaawachák.
179	Tle chʼa áx̱ áwé yaa kshax̱ʼílʼch wé at doogú.
180	Tlél áa kdusxátx̱, chʼas
181	goodé sáwé seeyahéi áwé a yáx̱ áwé yóo tle
182	tle g̱unayéi ushx̱ʼéelʼch tle.
183	Daa sáwé tsú anax̱ daak wudzixátʼ.
184	«Shichdzískʼw áwé tle a yádi ḵa ḵáa dzískʼw
185	keitl x̱ʼeis áwé,
186	tle násʼk áwé x̱waa.ún,» yóo sh kalneek.
187	Héʼ, ḵoowatsín,
188	ḵa wé keitl tsú.
189	A siyeiḵ áwé aadé has woo.aat chʼu tle aax̱ haat has akaawajél.
190	Áa haa uwax̱ée xʼoon sákwshéiwé,
191	gwál daaxʼoon gíyú áa haa wux̱í,
192	yeisú tsu g̱unayéi aawa.át.
193	Tlél naaliyéix̱ áwé oo.aat,
194	wé at yátxʼi ḵa wé ax̱ chaan yaa ndusxátʼ.
195	Gwál about ftfteen miles gíwé áx̱ too.aat.
196	Yáaxʼ áwé first time áwé yaa nx̱agút wé—
197	wé Tʼaaḵú yíde.
198	Yáat gwáwé chʼu tle yóo,
199	tle yú diyínde / yínde naalée!
200	Ḵa yú diyáanax̱.á ḵu.a tle / yóo áx̱ ax̱alg̱een tle.
201	Tle yóo áwé yatee,
202	yáanáx̱ héen naadaa.
203	Wáa sáwé a yáx̱ eiḵ akg̱wa.áat de?
204	Héʼ, wé ax̱ x̱úx̱ du húnx̱w Lx̱ooda.aanyádi áwé
205	tle,
206	«I gonna fix ʼem,» tle yóo x̱ʼayaḵá.
207	Tle yáaxʼ yóo yateeyi aas anax̱ kawdi.áa
208	tle kwshéiwé tle yóo awlig̱eech tle,
209	tle yóo kei uwalʼíxʼ tle yóo.
210	Tle yá éeḵnax̱.á aa tsú tle yóo,
211	tle yóo,
{Page = 178}
212	tle yá dikeenaadáx̱ áwé wé dleit
213	tle yóo aadé s axwéin wé jáaji tín tle.
214	Tle kawdudliyáashi yé yáx̱ yatee tle yú iḵde tle yóo.
215	Tle yú diyáanax̱.á tsú tsu chʼoo yéi,
216	wé du tláa ḵa wé du yáatxʼi áx̱ kei gax̱dusxatʼ yé áwé.
217	Xʼoon sákwshéiwé áa haa uwax̱ée, gwál násʼk áa haa wux̱í,
218	yeisú g̱unayéi aawa.át tsu.
219	Kʼe tle kayáash káx̱ óosh eiḵ nashxʼílʼ, yéi áwé yatee wé xátʼaa,
220	tle wé diyáanax̱.á áwé tle
221	tle a shakéede,
222	wé Tʼoochʼ Shakée áwé yéi yatee.
223	Kaaxwáa wé—
224	wé a shakéedáx̱ íḵde tle wé Naakʼina.áa tle duwatéen—
225	tle aadé.
226	Yeisú tsu / áxʼ déis tsu haa uwax̱ée,
227	dzískʼu x̱oot áwé wtuwa.át.
228	Héʼ, has ḵukaawatseex̱,
229	chʼa aan áyú
230	tle yóode áx̱ has akaawatseex̱ wé dzískʼw ḵu.a aadé yakoogeyi yé.
231	Héʼ, aadé du óonayi duwa.áx̱ch
232	wé ax̱ x̱úx̱ ḵa wé du húnx̱w.
233	Jée, de tsu héitʼaa satáan wé dzískʼw
234	tsu tle yóo áwé áx̱ nali.átk,
235	chʼas shichdzískʼw.
236	Chʼu tle á áwé déi
237	tle chʼa tleix̱ áa ḵunax̱too.oot,
238	tle base camp áwé yéi yatee.
239	Tle chʼa tleix̱, tle kʼadéin
240	tle tlʼátgi kát has ḵuwditlʼít wé sʼísaa hít tlein,
241	yagéi wé a yee yéi haa yateeyi yé, wé sʼísaa hít.
242	Wé dleey
243	kayáash tle wdudliyéx̱ wé keitlch ux̱áag̱aa.
244	Yú kayáash ká tle [áa kei kawduwajél wé dleey.]
245	Aag̱áa áwé x̱wasiteen yeisú wé
246	dzeit oox̱ú yóo has ayasáakw.
247	Tle dúḵ áwé tle yóo,
248	tle yá kéenáx̱ tle yóo,
249	tle yáanáx̱ ḵu.a xáshaa tín tle yoo has ayaxáshk—
250	tle dzeit áwé yéi yatee.
251	A kanax̱ áwé kínde has al.aat wé dzískʼu g̱ádzi
252	ḵa wé a sʼóog̱u, a jíni,
253	a díx̱ʼi, a wóowu, daa sá,
254	áa kei s akaawajél.
{Page = 180}
255	Aag̱áa áwé tsá tle xwaasdáa tle yóo a kináax̱ has akaawayaa
256	wé kooyéix x̱ʼanáḵ—
257	wé kooyéix x̱á chʼu tle chʼas wé taay ax̱á—
258	a x̱ʼanáḵ áwé.
259	Tle haa náḵ aawa.aat
260	wé Yayuwaa áxʼ yéi yateeyi yé / aadé,
261	wé g̱aatáa yéi daané.
262	Uháan ḵu.a áwé tle chʼa áa [yéi haa wootee].
263	Chʼu l has una.átji áwé wé
264	wé ax̱ wóo yéi yaawaḵaa,
265	«Yú Tʼoochʼ Héeni yíde kḵwagóot.
266	Chʼa daa sá aag̱áa ḵukḵwatéesʼ,» yéi x̱ʼayaḵá.
267	Thatʼs in
268	January we was there.
269	Ákwshéiwé
270	daa sáwé tsú wé yatseeneit áx̱ kei uwa.át
271	tle yá du shuká,
272	tle akaawakei.
273	Tle yóo shaa yayát uwa.át kínde,
274	tle áa kei akaawakéi wé áxʼ ḵóot ḵin yé.
275	Tle aax̱ ḵux̱ wudigút.
276	Tle wé Taakwkʼwátʼi ḵa wé ax̱ x̱án aa,
277	wé Ḵusʼeix̱,
278	ḵa hú, tle yéi áwé aadé s woo.aat a siyeiḵ.
279	Tle awsiteen wé a ḵoowú,
280	tle a kináanáx̱ áwé tle yóo has woo.aat tle.
281	Shaksitán yéi s akanéek.
282	Á áwé tle dleit áwé tle yóo akaawachíxw.
283	«Jindaa yoo ydatí yeewáan tsú,» yóo,
284	has du jindaa yoo has aawatée,
285	tle yéi du jindaaxʼ yéi yatee tle.
286	Kʼadéin akachéexw áwé tle aadé daak akawligwátl,
287	tle eiḵ kanagwátl wé dleit kachíxwti ḵu.a.
288	Tle ḵúnáx̱ yá a ḵoowú yéi yatee
289	tle yéi a x̱ʼawoolt áwé uwaxíx.
290	Tlél tsu yeewuyáatʼi áwé aadé tíxwjaa wduwa.áx̱.
291	Anax̱ yux̱ jiwdigoot wé a tláa áwé,
292	wé du yátxʼi tsú, tle tlél unalí du yáx̱ kulgeiyí, déix̱ yatee.
293	Tle wé a x̱ʼawoolí áwé wdigoot yóo,
294	kínde—
295	awditʼáx̱.
296	Tle chʼa ḵúnáx̱ yáat áwé,
297	tle ḵúnáx̱
{Page = 182}
298	a leikachóox̱ʼu áwé tle
299	át kaawaxíx wé at tuteiyí,
300	tle shanáanáx̱ yawdzigít yú íḵde.
301	Tsu a ítnáx̱ áwé yux̱ jiwdigoot wé a yátxʼi,
302	chʼoo dáx̱ináx̱ hás áwé át has náḵ, yú.á.
303	Tléixʼ aa áwé Taakwkʼwátʼich uwa.ún,
304	tléixʼ aa áwé wé ax̱ x̱úx̱ch uwa.ún.
305	Daak dax̱ kaawagwátl chʼu násʼk utí.
306	Yan dax̱ has uwatáa shéyá gúshé.
307	Chʼu tle chʼa áxʼ tle has awlixʼísh.
308	Jeex̱latínjin x̱á wé ax̱ wóo,
309	chʼu tle yá a taayí tle a daadáx̱ analxʼíshch tle yóo.
310	Tle chʼas wé a taayí áwé,
311	ḵa wé a sʼóog̱u—
312	daaḵw aa sá has du tóoch gax̱dux̱aa aa
313	á áwé yéi s awsinee.
314	Daa sáwé tsú anax̱ kei has uwa.át,
315	chʼu násʼk utí wé yatseeneit dax̱ has aawa.een.
316	Yeisú á déis haa x̱áni kei kawduwajél,
317	tle chʼas dleey áwé haa x̱án shaawahík.
318	Aag̱áa áwé tsá haa náḵ aawa.aat.
319	Yeisú uháanch ḵu.a áwé yóo
320	kawtuwatʼáaxʼ wé—
321	wáa sá koogéi wé taay
322	tle yax̱ yakawtusitʼáxʼ,
323	wutusitáa tle.
324	Tle g̱ayéisʼ láḵt áwé yax̱ dax̱ shayawlitsʼítʼ.
325	«Chʼa daat yís át sákwshéiwégí?» yóo áwé ax̱ tuwatee.
326	Chʼu tle_chʼu_shóogudáx̱ x̱wasakóowudáx̱
327	tsu ax̱ éesh yéi x̱at daayaḵáa neech,
328	«Líl ḵaa x̱ʼeewóosʼiḵ.
329	Wáa yateeyi yéixʼ tóo ḵaa x̱ʼadushḵeet neech,» yóo x̱at daayaḵá.
330	Chʼu yá yakyeedé yéi x̱at yatee,
331	chʼa yaadachóon a kát at wunx̱adéich.
332	Tlél has x̱ʼax̱wawóosʼ, héʼ.
333	Kaaxwáa
334	April yát áwé tle wé dleey tle yaa dax̱ nalléin.
335	«Haahá, éinaa yéi nax̱tusanee,» yóo kei s yaawaḵáa,
336	chʼas uháan sháax̱ haa sateeyí áwé áwu uháan.
337	Tláakw áwé wé tag̱anísg̱aa át x̱wajixeex,
{Page = 184}
338	dax̱ x̱alasʼóow tle has du jeedé kax̱saxútʼxʼw tle.
339	Tle éinaa tle kei shawtuwatée.
340	Tle yóode yáx̱ koogéi,
341	wé a kináa tsú xwaasdáa.
342	Yeisú wé dleey aax̱ dax̱ tulaléisʼ,
343	tle kaadé tulaxʼáasʼ.
344	Tle éilʼ tin áwé tle,
345	tle éilʼ a yáa yoo ktuwahéik.
346	Yeisú yánde shayatusatée
347	chʼu tle wé éinaa tle shaawahík;
348	tlél tsu áx̱ aa yag̱aax̱tusig̱éexʼi yé ḵoostí.
349	Ha shayadihéini dzískʼw áwé.
350	A sʼaag̱í áwé yéi s asayahéi has akg̱atʼéex̱ʼ.
351	Tle yóo wóoshdáx̱ katulax̱útʼt has du jiyís tle yóo.
352	Aag̱áa áwé tsá has akatʼéex̱ʼ yóo.
353	Tle yóo g̱ayéisʼ láḵdi kát áwé tle yóo x̱ʼaan gookt has oosnookch.
354	Aag̱áa tsá a daat ax̱a.ak neech x̱át ḵu.a.
355	Tsu yóodáx̱, goodáx̱ sá gán yaa yakakx̱ajélch.
356	Tlél x̱wasakú ḵudaxwétlx̱i aag̱áa.
357	Tlél yaa yee.unayátʼi wé dleey tle yaa dax̱ naxúk.
358	A dix̱ʼkatási tle héen yáx̱ áwé nasteech.
359	«Chʼas á áwé,
360	dleewkát latín,
361	chʼa tlákw a kát nal.á,» yóo x̱at daayaduḵá.
362	Chʼa has du x̱ʼayáx̱.
363	Kaaxwáashgé yax̱ yasaxóok, tle wé
364	a sʼaag̱í eex̱í káx̱ ásíwé
365	yéi has adaané wé a sʼaag̱í ḵu.a.
366	Chʼu tle a kináa kei utseesch / wé eex̱,
367	gwál tle yéi gíyú kg̱wadlánch a kináa.
368	A kaax̱ áwé s aka.in neech, yóo,
369	wé leeneit shál tin
370	tle wé yéi koogeyi át kaadé.
371	Chʼu tle tlél unalí shawutlʼéetʼi
372	wé at sʼaag̱í eex̱í.
373	Aag̱áa áwé tsá yeisú—
374	«Kʼe wé a tási
375	haat aa lalʼíxʼ,
376	de a yáx̱ shákdéiwé uwaxúk
377	kawtootʼéex̱ʼi.»
378	Tle chʼa has du x̱ʼayáx̱ has du jeet x̱walilʼíxʼ.
379	«Ha de uwaxúk áyá, yakʼéi áyá,» yú.á.
380	Yeisú has akatʼéex̱ʼ yóo.
{Page = 186}
381	Chʼu tle
382	tle yá has akatʼéex̱ʼi áwé
383	tle yá at sʼaag̱í eex̱í kaadé yéi s adaané, tle yóo,
384	tle yaa has akanastʼák tle.
385	Tle tsu chʼa g̱una.aa a káa tsú yax̱ has aa kawsixáa.
386	Tle shaawahík aan,
387	wé at dix̱ʼkatási xook.
388	Tle tsu tléixʼ aa tsu chʼoo yéi,
389	de yax̱ has ashayawlihík.
390	Tle chʼa wáa sá...
391	xʼoon wux̱eeyí sáwé
392	yéi has haa yawsiḵaa,
393	«Ha wé dleey xook wé / at eex̱í tin yéi wtusineeyi
394	aa gax̱toox̱áa.
395	Yéi kwdagei áwé sʼíxʼ káa yéi s aya.óo haa jiyís,
396	kóox a tʼaḵká.
397	[We] made good meal ofthat, just that little bit.
398	Tle yax̱ haa shayawlihík.
399	A yéi áwé at daadunéiyin chʼáakw.
400	Chʼa wé at sʼóog̱u dax̱ kawtulisʼélʼ,
401	á tsú dax̱ uwaxúk.
402	Tle has oostáaych tle,
403	aag̱áa áwé tsá wé yatseeneit eex̱í tin / toox̱áa neech.
404	Chʼa ldakát yéide áwé...
405	Yáaxʼ áwé chʼas—
406	de sʼigeidí áwé kei uwa.át.
407	«Kʼe yú Naakʼina.áade nay.á.»
408	Áwé yá yeedát wé du ká yéi wdudzineeyi aa,
409	aag̱áa áwé shuxʼaa yádi át awsinook, baby-x̱ sitee,
410	át nax̱lajíkʼch.
411	Ha chʼa goo sá áa haa uwax̱ée tle g̱eeg̱áchʼ du yeex̱ ḵayíḵch,
412	yoo x̱lag̱iḵgi neech.
413	Tlél atkʼátskʼu ax̱ jee x̱át
414	chʼa yeisú.
415	Gax̱too.aadí áwé tle tsu gax̱lajíkʼch.
416	Tsu sʼigeidíg̱aa áwé ḵutooshée
417	wé ax̱ séekʼ tin.
418	Wáa yateeyi yéixʼ násʼk haa ux̱éeych wé héen yíde,
419	wáa sákwshégí tsú
420	tlél at jeex̱ too.aat gí?
421	Shayadahéin neech x̱á yatseeneit,
422	wé nóosh x̱oo áwé át has na.átch,
423	yaa ḵunachédli.
{Page = 188}
424	Tsu haat wutoo.aadi áwé
425	tle tsu Naakʼina.áade tle tsu ntoo.átch.
426	Tle haa deiyí tle áx̱ dax̱ yaawashóo.
427	Du een áwé [x̱at tuwatee],
428	ax̱ tuwáa sigóo x̱á sʼigeidí awujaag̱í,
429	chʼa chush jiyís—
430	taḵsháa x̱áawé yéi yatee,
431	chʼa aan áwé wé atkʼátskʼu aawa.oo.
432	Á áwé du tláa tuwáxʼ tlél ushgú.
433	Á du x̱ʼanáḵ áwé át natoo.átch chʼa tlákw.
434	Wáa nanée sáwé Naakʼina.áade wtuwa.aat.
435	Ha tʼeix̱ yínde kei x̱waag̱íxʼ—
436	Tʼeix̱ X̱ʼa.eetí yóo duwasáakw.
437	Daa sáwé tsú xʼéitaa kei x̱waax̱útʼ.
438	Haahá, ax̱ tuwáa sigóo wé tʼeix̱.
439	Daa sáwé,
440	xʼéitaa ḵa wé x̱ʼwáatʼ x̱á,
441	chʼa yéi x̱ʼwáatʼ
442	kei kawtuwajél tle.
443	Áa haa uwax̱ée, kawtusináa,
444	aag̱áa áwé tsá wtuwayaa.
445	Chʼa aan áwé yaa nax̱lajíkʼw wé shaatkʼátskʼu.
446	Has du x̱áni kei wtuwa.át.
447	«Tle tlaagóo-óo!» yóo x̱ʼayaḵá wé ax̱ chaan,
448	«Tsu chʼa g̱una.át haat yeeyli.át x̱áat,
449	aadé yaa x̱at yanagasʼ át áwé wé x̱áat,» yóo.
450	Tláakw áwé s agawdzi.ée.
451	Tle May yát áwé,
452	gwál de fifteen or de eighteen gíwé haat awu.aat.
453	Has aawajáḵ wé sʼigeidí yóo duwasáagu át.
454	Haat has akaawajél, yax̱ yawdudzixúk.
455	Yeisú aax̱ déis g̱unayéi gax̱too.áat.
456	Wáa sáyá yaa gax̱dusnée wé ax̱ chaan?
457	Wulneedlín,
458	tlél tsu aadé goox̱dihaani yé.
459	Áwé wé Lx̱ooda.aanyádi—
460	he wasnʼt very big, tlél aatlein ḵáa áwé yéi utí—
461	tle yóo a x̱éegwálʼi áwé yéi aya.óo.
462	Tle yóo du tayeenáx̱ kayaxát tle yáat,
463	tle yáat yóo anax̱ kayaxát tle yáat a ya.áawu,
464	tle yá du káakʼnáx̱ yóo.
465	Áwé wé Sloko,
{Page = 190}
466	wé Tʼoochʼ Yayá,
467	shaksitani yé áwé áx̱ kei awlijíkʼ / du tláa.
468	A yeisú tsu wé x̱ʼaak, wé yéi yateeyi yé
469	wootsaag̱áa áwé aawalʼéexʼ.
470	Aag̱áa tsá yeisú aan áx̱ eiḵ ayawdlitsáḵ du tláa.
471	Aas áwé a kanax̱ yan wududlig̱ích wé héen woodaa,
472	wé X̱ʼaak Tlein Héeni yóo duwasáakw,
473	diyáanax̱.á.
474	Chʼu tle chʼu de l ulsaayí áwé
475	tle tsu yá a shakée kei awlijíkʼ,
476	tle all the way áwé yéi yaa analjíkʼ.
477	Tle wé OʼDonnel, át gúshí wtooḵoox̱ún.
478	Wé Warm Bay-dáax̱ x̱á tle tsu yóo / naalée!
479	I donʼt think we go there.
480	Á áwé tle thatʼs far as you can go tle.
481	Aax̱ áwé tle — wé kaxéesʼ tóonáx̱ aandé x̱ʼandutánch
482	wé car-g̱aa, ḵa chʼu wé truck—
483	tle aax̱ áwé tle wé aant haa wdudzix̱útʼ wé truck-ch.
484	Tle wé keitl ḵa wé keitl x̱éeyxʼi—
485	á áwé tsú
486	kuḵaḵáa,
487	wé keitl x̱éeyi—
488	adax̱ tsu dáx̱ináx̱ óosh yatee wé keitl.
489	Chʼáakw aadé at téeyi yé áwé
490	tlél wé four-wheel-drive wuduskóowun tlákw,
491	keitl áwé ḵoon át nadayáajin.
492	Du sax̱.atsáag̱ayi du séi yéi ndu.eich,
493	aan yaa yakdusyíḵch.
494	Á áwé ax̱ tuwáa sigóo wé keitl x̱éeyi—
495	de wé xwaasdáa — tliyaatatgé wéidáx̱ x̱waa.oo wé xwaasdáa.
496	Aag̱áa ḵu.a dzískʼu doogú áwé yéi du.úx̱xʼun wé keitl x̱éeyi,
497	yú xwáchsʼi,
498	úx̱ akawdudlisʼeeg̱i aa xwáchsʼi.
499	Ḵa chʼu wé gwéil tsú x̱á yá sháa yaa kdayáach,
500	gwéil,
501	á tsú chʼa at doogú.
502	Ax̱ léelkʼw wé Doctor Jackson
503	aan x̱ʼayeedé gug̱wagoodí chʼas áa yaa agayáach
504	wé du at doogú gwéili.
505	Tlél xwaasdáa ḵoostéeyin tlákw.
506	Adax̱ áwé kʼe yeekawuyáatʼ aag̱áa—
507	tle tsu yú nánde a shuyeedé / wutuwaḵoox̱.
508	Tle aag̱áa áwé wé ax̱ chaan Laanaatk,
{Page = 192}
509	ḵa wé ax̱ wóo Yax̱góosʼ,
510	ḵa wé ax̱ éesh Néix̱ʼw,
511	ḵa wé ax̱ tláakʼw Daax̱láa,
512	áwé chʼas x̱at has woox̱oox̱.
513	Tlél x̱wasakú tsu x̱at wudushaayí,
514	tlél a daat át x̱wasakú.
515	Chʼas yéi x̱at yawdudziḵaa,
516	«Yú church-xʼ áwé married-x̱ yee gux̱satée.
517	Tlax̱ xʼéig̱aa ásí yánde kg̱wajáaḵw i ḵusteeyí.
518	Kʼadéin áwé yee yatee, tlél kaxéelʼ déin yee utí.»
519	Tlél x̱wasakú daa sáwé married yóo duwasáakw.
520	Tle kwshéiwé tle ldakát ax̱ naa.ádig̱áa kwshéiwé tle has aawawóo
521	wé catalog kaax̱,
522	ḵa wé veil.
523	Chʼa hú déi wé nakwnéit—
524	Lingít x̱ʼéináx̱ yoo x̱ʼatángin wé nakwnéit,
525	aadé óosh gé awsikóowu yé,
526	aadóoch sá du ée wlitíw?
527	Tle yá ax̱ yáx̱ yoo x̱ʼatángin.
528	Tle haa g̱ax̱oox̱ch tle,
529	wé catechism kaax̱ áwé haa ée at latéew.
530	Tle ḵúnáx̱ first of July,
531	násʼk yawux̱eeyí áwé,
532	x̱at wuduwax̱oox̱
533	wé dáx̱ináx̱ dleit [sháach,]
534	Mrs. Murphy ḵa Mrs. Conrad.
535	«I daa áwé yéi shagax̱du.óo.
536	Ha wáa sáwé déis?
537	wé nakwnéitch ḵu.a de haa een kanéek.»
538	Tle wé dleit sháa
539	ax̱ daa yéi s jeewanei
540	tle wé church-de.
541	Tle kʼadéin haa daat yan née wé nakwnéit
542	áwé tle gánde [ayawtudi.át,]
543	héʼ, shaawahík wé church.
544	Á áwé
545	wé ax̱ éesh
546	ḵa wé ax̱ tláakʼw ḵa wé ax̱ wóo,
547	ḵa wé ax̱ chaan,
548	has at daná áwé.
549	Ha tlax̱ daat yáx̱ sáyú / tlél ax̱ tuwáa ushgú yóo
550	x̱ateení wé s at danaayí.
551	Héʼ,
552	wé dleit ḵáa aaní áwé
553	lʼeix̱ x̱ʼéitx̱ has ashuyaawatán ḵa wé Lingít aaní.
{Page = 194}
554	Tle shaawahík / wé Yayuwaa Hít.
555	Dleit ḵáa dleit sháa tin tle wooch x̱oot [has wudi.át].
556	Á áwé wé ax̱ x̱án aa áxʼ—
557	latín, chʼa yú nakwnéit yéi haa yawsiḵaa,
558	«Tle daaxʼoon yakyee x̱ʼáanáx̱ tlél lítaa aadé gax̱yishee,
559	ḵa líl daa sá yalikʼatsʼi át líl áx̱ yisheeḵ,»
560	yóo haa daayaḵá.
561	Á áwé yóotʼaa Ḵeinaljéexw áwé yóo dusáagun wé
562	Taku Jack du yéet,
563	yáatʼaa áwé Ishḵúx̱,
564	yáatʼaa áwé L.atguda.een,
565	yáatʼaa áwé Ḵaanéilkʼi Éesh,
566	yáadu hú wé
567	ax̱ x̱úx̱ Ḵusʼeix̱,
568	yáadu ax̱ shátx̱
569	X̱aasteen,
570	tle yú g̱ílʼákʼw shakéede kwshéiwé aawa.aat tle áxʼ tle wé—
571	Á x̱á dleit ḵáa áwé x̱ookdahéen, / malt beer áwé yéi adaané.
572	Tle a éetx̱ kwshéiwé wóosht has ayaawa.úw.
573	X̱át ḵu.a áwé
574	chʼa wé lʼeix̱ áwé áwu x̱át.
575	Dleit ḵáa shaawahík,
576	chʼa yéi ḵáa
577	ax̱ een dax̱ adag̱alʼex̱ yé.
578	Tlél aadé aax̱ unḵaagoodi yé.
579	Tle gushé goodé sá ḵooyéx̱,
580	kei wjixíx wé ax̱ x̱úx̱.
581	Ákwshéiwé wé tʼoochʼineit tle / x̱ʼéitx̱ kei ag̱ateeyi yís gíwé
582	lítaa [aax̱ awutee,]
583	tle yáat
584	yá du jínt yaawaxíx tle.
585	Aag̱áa wé nakwnéit yéi x̱ʼayaḵá,
586	«Yéi iyax̱wsaḵaayín, ‹Líl lítaax̱ eesheeḵ.›
587	Chʼa wa.éich áwé kakg̱eexéelʼ
588	i ḵusteeyí.
589	Wé i shát ḵu.a wé Elizabeth ḵu.a tlél tsu wáa sá utí.»
590	Has alig̱aas ásíwé wé lítaa / chʼa yóokʼ át awusheeyí.
591	Kʼe s kaawashoo daat yáx̱ sá,
592	tle tsu wé ax̱ tláakʼw tsú tle chʼa ḵúx̱de yóo s awsinee tle.
593	Tlél ax̱ tóo ushgú has at danaayí x̱á,
594	a jiyeet x̱ag̱áax̱ wé s x̱ateení,
595	has kawushoowú.
{Page = 196}
596	Tle tliyéi yéi s aawa.oo hás ḵu.a.
597	Tle ḵee.áade áwé yan shuwjix̱ín / wé lʼeix̱,
598	tle tayeedé x̱waagoot,
599	x̱at wudixwétl, ách gíyú x̱wataa.
600	Ha gushé tlél x̱wasakú goodé sá has uyéx̱i.
601	Dax̱ ḵukaawashoo.
602	Tle aax̱
603	gwál chʼa kʼát gíwé daaxʼoon áa haa wux̱í
604	wé aan.
605	Tle yáadáx̱ áwé yóo nánde / kei at kax̱wlináay.
606	Á áwé tle yá yeedát tle yéi has ayasáakw Elizabeth Wedding Island
607	tle yóo has ayasáakw,
608	Sʼeek Xʼáatʼi áwé yéi yatee,
609	tle aadé ḵuwtuwa.oo.
610	Tle all summer áyú áa yéi x̱at wootee,
611	tlél tsu tléixʼ aandé yaax̱ x̱wagoot,
612	tle chʼu July-dáx̱,
613	chʼu tle kayaaní chʼu tle kawdig̱áat.
614	Aag̱áa áwé tsá
615	aax̱ haandé yaa s at kanajél,
616	x̱áat xook, dleey xook,
617	sʼeek, daa sá,
618	jánwu,
619	ldakát át wutusixúk áxʼ,
620	wé xʼáatʼ ká,
621	ax̱ tuwáa sigóo.
622	Aax̱ áwé aandé s at yaawax̱áaxʼw,
623	tle hóochʼi aayí [áwé tsá yaax̱ x̱waagoot.]
624	Aag̱áa áwé tsá yeisú
625	ḵoon aant x̱waa.át.
626	Tle all summer áa yéi x̱at wootee.
627	Yáaxʼ áwé
628	wé ax̱ chaan wé du x̱úx̱ tin has naḵúx̱ch
629	tle yá Atlin-dé.
630	Xʼoon aadé has wux̱eeyí sáwé haat has uḵoox̱ch,
631	tle tsu dzískʼw has awujaag̱í áwé
632	tle wé ax̱ x̱úx̱ déi s du een yaax̱ g̱a.átch
633	tle aadé has naḵúx̱ch.
634	Tsu xʼoon aadé has wux̱eeyí sáyá tsu haat uḵoox̱ch tle yéi.
635	X̱át ḵu.a tle x̱at wudutsáayi tlél ax̱ tóo ushgú.
636	Yáaxʼ haat too.áat áwé
{Page = 198}
637	á tsú ax̱ x̱ʼayáx̱ ayawsinúk wé át.
638	Héʼ, wé Atlin-t tooḵóox̱,
639	tle wé At Chʼéeni Shaadé gíwé kei awu.aat,
640	tle tawéi haat kawduwajél.
641	Tlél yeedadi yáx̱ game warden ḵoostéeyin.
642	Tle at doogú tsú haat dax̱ wududli.át.
643	Á áwé
644	chʼu yeedádidé a káa daak tux̱datanji neech
645	tle wé ax̱ chaan yéi x̱at yawsiḵaa,
646	«Jáaji ya.áak sákw nalx̱ʼwáasʼ.
647	Jáaji ya.áak yéi gax̱tusanée.»
648	A x̱aawú x̱áayú itʼs thick, you know,
649	yéi x̱áayú kwdliyáatʼ a x̱aawú.
650	«Tle wé /a káx̱ dulx̱ʼwasʼgu át daat áx̱,
651	aag̱áa tsá nalx̱ʼwáasʼ.»
652	Chʼa du x̱ʼayáx̱ áwé.
653	Yéi kwdagei áwé aax̱ kínde dag̱átch—
654	ha wé a x̱aawú áwé ḵúdáx̱ kusikaak.
655	Gwál déix̱ yakyee x̱ʼáanáx̱ gíyú
656	a daat x̱a.áx̱, x̱alx̱ʼwásʼk yóo.
657	Kaaxwáashgé yéi yaa kakoogéi wé—
658	aax̱ — a chʼáadu ḵa wé a x̱aawú aax̱ yéi yaa naneen.
659	Wáa nanée sáwé yéi x̱at yawdudziḵaa,
660	«Héen kaadé na.aax̱
661	wé a x̱aawú g̱adatlʼáakʼit.»
662	Ha chʼa has du x̱ʼayáx̱.
663	A siyeiḵ áwé tsu a daat x̱waa.áx̱.
664	Haahá, wé héen tle
665	yá a x̱aawú tle wdlisítsʼ,
666	wudlisítsʼ tle.
667	Tlél itʼs not bulky like.
668	Aag̱áa áwé tsá yeisú
669	daa sáwé aax̱ yei nashx̱ʼílʼ tle.
670	Tlél yeewuyáatʼi áwé tle yan x̱walix̱ʼwásʼ tle wé
671	a chʼáadu tsú tle aax̱ yéi woonee.
672	«Kʼadéin na.óosʼ,» yóo x̱at daayaḵá,
673	kʼadéin x̱waa.óosʼ.
674	Aag̱áa áwé tsá yeisú, «Kei katéex̱ʼ,»
675	yeisú kei kx̱waatíx̱ʼ.
676	Yeisú kawtuwahán,
677	du jiyee x̱lashát,
678	hóoch áwé akahánt.
{Page = 200}
679	Yan tusanée áwé tle gáanxʼ yax̱ jikax̱wsiyeeḵ
680	g̱asaxoogút.
681	Kaaxwáa saxóok.
682	Saxóok áwé tle jikx̱waax̱íl tle,
683	jáaji ya.áak yís áwé.
684	Yáadáx̱ áwé tsu g̱unayéi wtuwa.át tsu wé Yatʼaayi Héende,
685	de tsu wé íḵde niyaadé áwé.
686	Tle aag̱áa
687	tlél tsu ax̱ een kaduneek,
688	if youʼre pregnant, you know,
689	tlél tsu aadóoch sá ax̱ een kooneek.
690	Ax̱ tláakʼw ḵa wé ax̱ chaanch kwshéiwé
691	yaa x̱at has naḵít.
692	Iʼm not the same, a tóoxʼ
693	tá ax̱ kát ugootch.
694	Wáa nanée sáwé x̱at x̱ʼawduwawóosʼ—
695	tle chʼu yeedádidé
696	chʼoo yéi x̱at yatee, you know,
697	chʼa yú ḵaa x̱ooxʼ x̱ʼawdataan tsú
698	Iʼm really shy to say anything—
699	«Wáa sáwé iyatee? Chʼu gí i dís néegu i jee yéi tíx̱xʼw?»
700	Tlél x̱wasakú daa sáwé yéi s aawasáa.
701	«Aaá.»
702	Tle tsu áa x̱at x̱ʼawduwanáḵ tle.
703	They thoug̱t I know what it is.
704	Adax̱ áwé deishgi yu iḵde / eiḵ ana.áat.
705	Gwál tsu tle tléixʼ dís shunaxéex gíwé tsu x̱at x̱ʼawduwawóosʼ.
706	«Tlél x̱wasakú daa sáwé a káx̱ x̱at x̱ʼaywóosʼ,»
707	yóo áwé s yax̱wsiḵaa.
708	They explain it to me aag̱áa tsá.
709	Ax̱ een ḵunáax̱ daaḵ akaawaník.
710	«Tléikʼ,
711	tsu yeedát ḵutaandáx̱ tléikʼ,»
712	yéi yax̱waaḵaa.
713	Aax̱ hás áwé tle yaa s anatíw hás ḵu.a wé dís.
714	Tle tsu wé
715	Tʼoochʼ Yayá áa yéi haa wootee,
716	tle May yát áwé.
717	Wáa sáyá
718	ax̱ chaan chʼa tlákw kei x̱at x̱ʼakanikji neech.
719	At doogú áwé kḵwalaxwáach.
720	Áwé yoo x̱aswúḵgu áwé tle yá
721	ḵaayakóotʼi tle aax̱ kaawakʼoots wé
722	my slacks.
723	Du x̱ánt x̱waagút wé ax̱ chaan tle,
{Page = 202}
724	át x̱áawé nanúkch.
725	«Wáa sáyá yaa x̱at naneen,
726	aat?» yóo áwé daayax̱aḵá,
727	«Tle chʼa ldakát ax̱ naa.ádi áyá tle ax̱ náa yaa kanaxát.
728	Kʼe yáat, chʼa yeisú...
729	yées áat áyá yéi yatee,
730	tle yá ḵaayakóotʼi tle yáat aax̱ kaawakʼoots.
731	Aadé kḵwalaḵáa, aax̱ haat x̱agútni tsá
732	tsu yei kḵwasawóoḵ,» yóo daayax̱aḵá.
733	X̱achu tle yá—
734	tle yá ḵaayakóotʼi eetí ásiyá tsú daak yaawasʼélʼ.
735	X̱waaḵáa, tle wé ḵaayakóotʼi tsu át kax̱wliḵáa.
736	Has du x̱áni haat x̱wajixíx.
737	«Tlax̱ wáa yaa x̱at nalnídli sáyá
738	chʼu tle yá ḵaayakóotʼi eetí tle daak x̱ʼayaawasʼélʼ.»
739	See, I donʼt know I was pregnant.
740	At shooḵ, chʼu tle at shooḵch jáḵx̱ hú ḵu.a,
741	tlél tsu ax̱ éet x̱ʼáwutaan tle de chʼa hóochʼ áwé.
742	De wáa nanée sáwé wé—
743	wé Agnes du tláa Saatleindu.oo yóo áwé dusáagun.
744	«Kʼe haagú, yóode nax̱too.aat,» yéi x̱at daayaḵá.
745	Du een áwé yaa nx̱a.át, du ítx̱ yaa nx̱agút.
746	Yú gooch shakée áwé áat tooḵéen,
747	yóode át ḵutootéesʼ.
748	Chʼas yéi x̱at yawsiḵaa, «G̱án,
749	tlél aadé g̱isikóowu yé,
750	de nasʼgadooshú dís áwé i kadísi.
751	Tlél gí ysakú tʼakwanéiyi áwé i káa yéi yatee?»
752	Jíʼ, kʼe chʼu tle
753	gushé tsu yaawatʼayi héen ḵa tsu si.áatʼi héen óosh gé
754	ax̱ shanáa yax̱ kawduwax̱ích, tle yéi áwé sh tux̱dinook.
755	«Ha wáa sáwé déis x̱at gug̱watée?» yóo áwé ax̱ tuwatee.
756	Tle ax̱ een akanéek,
757	«Gooshúḵ dísx̱ isateeyí áwé
758	tóo kg̱eenéekw,
759	tuwdataaní wé tʼakwanéiyi.
760	Ách áwé chʼa tlákw áx̱ ijikdudligéiḵ wé yadali át kei eeteejí,
761	ḵa wé / ḵúdáx̱ eeshúḵgu.
762	Tóo agux̱shaḵéet, chʼa yóokʼ yei ḵukg̱wastée.
763	Wé i x̱úx̱ tin chʼa tlákw wóoshx̱ ayayiltseenáa neech,
764	tliyéi yéi na.oo,» tle yóo x̱at yawsiḵaa.
765	Chʼa du x̱ʼayáx̱.
766	The next thing
767	I donʼt want to tell my husband, you know,
768	kux̱lidéixʼi.
{Page = 204}
769	De wáa nanée sáwé g̱unayéi tsu aawa.át ḵúx̱de tle tsu wé Atlin-de,
770	sʼigeidí x̱oodáx̱ haat aawa.át.
771	Tle aag̱áa áwé tle yéi haa yawdudziḵaa,
772	«Chʼa yeewáan nay.á wé i éekʼ tin,
773	tláakw,» yóo,
774	«Líl haa daat yee tooshtéeḵ,» yóo haa daayaduḵá.
775	Has du een áwé yaa ntoo.át wé ax̱ éekʼ ḵa wé ax̱ x̱án aa.
776	Tle wé X̱ʼaak Tlein kanax̱ yan wutuwa.át,
777	Chookán Tlein áa haa uwax̱ée.
778	Aax̱ áwé tle G̱at.áayi yaax̱xʼ tsu haa uwax̱ée,
779	dzískʼw áxʼ has aawajáḵ.
780	Déix̱ áa haa uwax̱ée, yáatx̱ áwé tle wé OʼDonnel yawtuwadlaaḵ,
781	tle aax̱ tle wé car-ch tle aant haa wsix̱útʼ.
782	Tle a kát x̱at seiwaxʼáḵw wé Saatleindu.oo aadé x̱at shukajeisʼ yé.
783	Tle, jée! wé aan / áa yéi haa yatee.
784	G̱eiwú yéi wtusinee.
785	Haa ítnáx̱ áwé tsá haat has uwa.át hás.
786	Adax̱ x̱áat wududzig̱éiw,
787	aa gawtudzi.ée.
788	Tsu ásíyá / xáanaa áwé
789	ldakát aawax̱éixʼw de.
790	Chʼa taat yeen áwé kei x̱at uwax̱ích. .
791	«Daa sákwshéigé x̱waax̱áa, ax̱ yú yanéekw,» yóo—
792	wáa sákwshéigé tlél wutoojaaḵ gí wé Jackie, wé baby ax̱ kaxʼ—
793	tle chʼas yá ax̱ kináaxʼ yóo sh da.oowú áwé
794	tle I feel better.
795	Tle shayeit áwé tle yóo ax̱ kináa yan x̱wasitée,
796	«Ax̱ káa g̱anú,» yóo daayax̱aḵá.
797	Tle chʼa aan I was getting worse tle.
798	Tlél x̱wasakú.
799	Tle déi ḵee.á yéi yaa naneen,
800	tlél aadé nḵwaataayi yé.
801	Ha tlax̱ wáa sákwshéiyúgé a kát x̱at seiwaxʼáḵw
802	wé aadé x̱at daayaduḵa yé ḵu.a.
803	Chʼas has aawa.éexʼ wé s du yéet.
804	Tle eet áwé tle yóo yatee,
805	yáadu uháan haa aayí, yóotʼaa yee áwé has [yatee hás ḵu.a.]
806	«Wáa sáwé yatee?» yú.á.
807	«Du yú áhé yanéekw,
808	chʼu tle tlél tsu tléixʼ unateijí áwé.»
809	Héʼ, chʼa yéi ykuwáatʼ shawduwa.át.
{Page = 206}
810	Ax̱ tláa áwé ḵa ax̱ tláakʼw,
811	ax̱ shátx̱ X̱aasteen,
812	ax̱ éesh,
813	wé ax̱ wóo,
814	Saatleindu.oo, Taakwkʼwátʼi.
815	Tlél tsu yéi ykawuyáatʼi áwé
816	tle wé sʼísaa hít gáanxʼ daax̱ wuduwatee.
817	Tlél tsu tléixʼ x̱wasakú a daat át wé at daná.
818	A yóo—
819	a x̱oo aa wé sháa, yá tʼakwanéiyi yéi sh wudunoogú tle
820	gúxʼaa tle yáax̱ kadusdaa,
821	tle hot water tín, shóogaa tín,
822	tle has oodanáaych.
823	Tle tlél yeekuwátʼx̱ yei ḵusteech,
824	yóo áwé has akanéek.
825	Ákwshéiwé ax̱ x̱ʼeis yéi aa wdudzinee.
826	Chʼa g̱ég̱aa, «Tléikʼ,» yóo x̱ʼayax̱aḵá.
827	«Ha i eedé gux̱dashée,» chʼu tle
828	chʼa ḵaa x̱ʼayáx̱ áwé déi x̱wdináa.
829	Ágíyú chʼu tle it make me worse,
830	thatʼs what I figure, anyway.
831	Tle yú hospital-dé—
832	tle ax̱ éesh de tóox̱ yei ḵunatéen—
833	daa sáwé tsú car ax̱ eeg̱áa haat uwaḵúx̱,
834	tle a kaadé x̱at wuduwasháat tláakw.
835	Tlél tsu yeewuyáatʼi áwé ḵuwdzitee,
836	doctor jeedé áwé ḵuwdzitee yú ax̱ yéetkʼ,
837	ḵa wé nurse.
838	De I feel better.
839	A siyeiḵ áwé
840	ax̱ jeet wududzinúk.
841	Héʼ, wé du léelkʼu hás tle yéi áwé has ḵéen.
842	Jinkaat ḵa tléixʼ áa x̱at uwax̱ée wé hospital du een,
843	áwé yeedát
844	chʼa yeisú yát wudu.oowú tle
845	«Aax̱ nagú,» yóo ḵuyandusḵéich.
846	Aag̱áa ḵu.a tlél yéi utéeyin.
847	Neilt x̱agóot du een aag̱áa áwé
848	wé ax̱ wóo yéi yaawaḵaa,
849	«Ḵut yawtoo.oowu saa áwé
850	wé ax̱ húnx̱u saayí,
851	Jigéi ḵa Xóots,
852	dleit ḵáa x̱ʼéináx̱ tsú chʼu shugu Jackie yóo nax̱toosáakw,» tle yóo.
{Page = 208}
853	«Goosú du aat?
854	Du aatch du yáa g̱asaa, Aantsíx̱t.»
855	Du eeg̱áa woogoot, haat uwagút.
856	A hóoch áwé a yáa aawasáa
857	Jigéi ḵa Xóots,
858	Jackie.
859	Adax̱ áwé yeisú
860	áa yéi haa wootee,
861	chʼa yeisú tlél tléixʼ sándex̱ unasteejí áwé yaax̱ wutuwa.át yáadáx̱,
862	wé Carcross-dé.
863	Tle wé Awéix̱ ḵa Yadultín tsú
864	wé sgóonde tle ax̱ een yaax̱ has woo.aat,
865	tle áxʼ has jiwtuwanáḵ.
866	Tle wé Shg̱agwei
867	wé gánti yaakw yeeg̱áa / xʼoon sákwshéiwé áa haa uwax̱ée.
868	Yáat ḵu.a tsá a yíx̱ wutuwa.aat.
869	Tle chʼa tleix̱ / ax̱ tuwáa wsigóo wé héen yík,
870	tleiḵáa táakw wanyáaxʼ áwé áa yéi x̱at wootee.
871	Ha chʼu áxʼ áwé ax̱ yátxʼi yéi yakaawagéi.
872	Ách áwé
873	tle áx̱ x̱at toowadaa wé héen yík.
874	Tle tlél ax̱ tóo ushgú
875	tsu yáaxʼ haat wutu.aadí.
876	Áwé ax̱ x̱úx̱ du wuwtú wunéeguch áwé aax̱ haandé haa wligáasʼ.
877	Ách áwé yáaxʼ yéi x̱at wootee.
878	Chʼu tle toog̱áa x̱aanook wé Tʼaaḵú yík.
879	Wé ax̱ x̱án aa yú mine-xʼ yéi jinéi neech,
880	x̱át ḵu.a wé—
881	wé ax̱ tláakʼw has du x̱án ḵa wé ax̱ chaan.
882	Has du éex̱ x̱adashee,
883	tsu héitʼaa tsu héitʼaa / has du x̱oot nax̱ashíxch yóo.
884	Wé ax̱ yátxʼi ḵu.a yánde has koox̱a.áx̱wch
885	héent aa usgéetg̱aa.
886	Wáa sá i tóoch keejín táakw áwé yaa yanaxíx wé mine,
887	tlél tsu tléixʼ x̱wasateen.
888	Tle wé ax̱ shátx̱ X̱aasteen du x̱úx̱ tin
{Comment = Line 889 is omitted in the original text.}
890	haat has áat,
891	ḵa Henry,
892	aag̱áa áwé tsá / x̱at kawdudlitsáay.
893	Aag̱áa áwé ax̱ tláakʼw yéi yaawaḵaa,
894	«X̱aasteen,
895	wéidu i kéekʼ wé Elizabeth,
{Page = 210}
896	x̱ʼanawóosʼ wáa sá kayaxát wé aan.
897	Gwál chʼu tle shawatshaan gíwé yéi utí.
898	Tlél tsu tléixʼ aadé at koonanáach,
899	de keejín táakw áyá aag̱áa áa yéi haa yateeyi yé.
900	Chʼu yú diyáanax̱.á wé dleit sháa x̱ánde tsú tlél aadé [at
901	koong̱aanáayi yé].
902	Chʼu tle chʼas wáa sákwshé yatee,
903	chʼu tle chʼa du ya.áak áwé yóot,
904	wé du yátxʼi tín.
905	Tle tsu ax̱ ée gíyú kawunáak.
906	Wáa ng̱aneen sáwé gán xaash áwé ax̱ tuwáa sigóo.
907	Ditleixʼw,
908	yáatʼát yáx̱ áwé kwditláa, wé aas.
909	Tle yáanax̱.áa yan ux̱ahaanch, yáanax̱.á wé hú.
910	Wáa nanée sáwé...
911	Tlél yeedadi yáx̱ utí wé xáshaa,
912	héen a tóode kadulxéisʼ, gas-ch áwé yaa kanaljíxw.
913	Haaw, daaḵw aa yís sá kwshé wé héen—
914	chʼu tle yóo ḵóok yáx̱ kayaxát—
915	a tóode yoo kdudzixéik ḵa dleit.
916	Héʼ, á áwé ax̱ tuwáa kwlitéesʼshán.
917	Adax̱ áwé tle wé ax̱ éesh
918	tle neil has akawujeilí áwé
919	tle a kígi áwé
920	tléixʼ xátʼaa káa yax̱ yadutaan.
921	Áwé wé neilt has ayakg̱ajélín
922	tle yéi áwé has aklax̱utʼdi neech,
923	wóoshdáx̱ has aklaxʼóo.
924	Áwé kindle yís yóo / I like it.
925	Áwé áa yan uhaanch ax̱ éesh,
926	neildé x̱at yanasnáḵch.
927	De hóochʼ áwé x̱wsikuwu át.
928	Yeisú aadé s du een x̱waa.aat wé ax̱ shátx̱.
929	Héʼ, ḵáaxʼw,
930	ḵa wé sháa.
931	Tle hóochʼ, no more, tsu haadé x̱wagoodí,
932	tlél ax̱ tóo ushgú.
933	Tle gíyú / at gutóox̱ x̱at toowadaa.
934	Tle ḵutaan yeen áwé tle wé—
935	tle wé dleit ḵáa aanínáx̱ yan ḵutoo.óowch tle.
936	Haa shaká áwé áa yéi s yatee
937	wé dleit ḵáa aaní ḵa wé custom office.
{Page = 212}
938	Tlél a káx̱ aadé unḵaagoodi át,
939	wé hoondaakahídi tsú át da.áa,
940	á tsú tlél a káx̱ aadé unḵaagoodi át.
941	Chʼu tle chʼas wé ax̱ yátxʼi has du daat x̱at yawustaag̱í áwé ax̱ éexʼ wookʼéi.
942	Wáa yateeyi yéixʼ áwé Juneau-dé ntooḵúx̱ch,
943	déix̱ aadé yéi haa wux̱eeyí áwé tsu haandé.
944	Thatʼs my holiday wé déix̱ yakyee.
945	Aadáx̱ áwé tle tsu
946	tle ḵúnáx̱ October yaa yakanakísʼi áwé
947	aax̱ jeedanaaḵch wé ax̱ x̱án aa,
948	tle wé haa g̱aatáa tlʼátgidé.
949	Tsu naalée, about forty-five miles yóo gíwé s utéew
950	wé Taaltsux̱éidáx̱ wé haa g̱aatáa tlʼátgidé.
951	Yeisú á déis áa yéi haa nateech.
952	Tle March yát áwé tle
953	yánde yaa haa ganeech Taaltsux̱éide yís.
954	Tle áa yaa wtooḵoox̱ú Juneau-dé ntooḵúx̱ch.
955	Wáa yateeyi yéixʼ gíwé tléixʼ sánde áa yéi haa unateech.
956	Yáadáx̱ áwé tsu tle ḵúx̱de,
957	tle tsu yéi jiné káa daak ugootch.
958	X̱át ḵu.a áwé wé atyátxʼi ḵa wé keitl latín yís áwé.
959	Áyá yeedát
960	kʼe wé Atlin-dáx̱ tle yáade,
961	tle chʼa wé ḵaa x̱úx̱ g̱óot tle yáaxʼ gwáawé tle wé...
962	Shayadihéin x̱á wé áa dax̱ adulʼex̱ yé yá aan x̱ʼayee,
963	tle áxʼ wé yées sháa ḵa wé yées ḵáaxʼw tle
964	tle gushé tle wé ḵaa x̱úx̱ ḵu.a.
965	Kaaxwáa wooch g̱unayáa has g̱ada.ádín—
966	de xʼoonínáx̱ yateeyi aa sáwé de wooch g̱unayáa wdi.át—
967	eesháan wé atyátxʼi.
968	Yéi yateeyi át ḵíndáx̱ áwé x̱at dulshádin gíwé.
969	Ha tlél tsu daa sá x̱at kawuxéelʼin tle.
970	Chʼa wé ax̱ wóo sh kalneegí ḵanúkch,
971	du x̱ʼéit ux̱sa.aax̱ch, woox̱latínch.
972	Adax̱ áwé x̱wsikóo yá ax̱ een akaneegi át.
973	Dei chʼa yéi x̱at daayaḵáayin wé ax̱ wóo,
974	«Gag̱isakóo ásí sh kalneek,» yóo x̱at daayaḵáayin.
975	Haaw, hóochʼ áwé.
976	Ikax̱wshi.áx̱.